BARNWYR SBAEN YN CARCHARU ANNIBYNIAETHWYR O GATALANIAID
Heb ysgrifennu ers dros flwyddyn a hanner.
Felly dyma ddalen fach o lyfr nodiadau’r Bachan Main.
Dydd Llun y bedwerydd ar ddeg o fis Hydref
F9844
Am ryw naw o'r gloch cyhoeddwyd y
dedfrydau i’r Catalaniaid sydd wedi bod yn y ddalfa ers dwy flynedd am fod yn
rhan o’r mudiad dros annibyniaeth Catalonia ar Sbaen (er gwaetha’r rhesymau
‘swyddogol’, mae’r Catalaniaid yn gwybod taw yn y bôn hyn oedd eu bai).
O flaen y panel o farnwyr bu deuddeg o
wleidyddion Catalonia a phenaethiaid cymdeithasau gwerin gwlad (hynny yw, nad
ydynt yn rhan o’r byd gwleidyddol).
Daw’r dedfrydau llym ar ôl achos fu’n
llawn camweddau o du’r barnwyr, yr oll â chysylltiadau â thair plaid
gwleidyddol goruchafiaethol Sbaenaidd (y Blaid Sosialaidd, Plaid y Bobl, a’r
blaid Ffasgaidd Vox), ar gyhuddiadau na fyddai’n dal dw^r mewn llys barn gwerth
yr enw.
Un o gamweithrediau’r Goruchel Lys fu rhoi
gwahardd ar siarad Catalaneg, a rhybuddwyd y rhai fu’n sefyll eu prawf bod
rhaid, yn ôl cyfraith Sbaen, siarad iaith swyddogol Sbaen. Ar y llaw arall bu
pob cyfleuster i dystion o Slofenia, Awstria a’r Unol Daleithiau siarad yn eu
hieithoedd hwythau â chyfieithiad olynol).
Cafodd naw ohynynt eu dedfrydu am, yn
bennaf oll, sedisiwn, sef anogaeth i wrthryfela yn erbyn llywodraeth y
wladwriaeth, ac hefyd am gamwario arian y wladwriaeth. Dirwyon o 60,000 ewro
fu’r dyfarniad i’r tri arall.
YR ALWAD I BROTESTIO
Yn sgîl cyhoeddiad y dyfarniadau, yn y
fan, mae galwad trwy'r rhwydweithiau cymdeithasol i fynd i'r heol i brotestio.
Dyma gennyf yn awr adroddiad bach o
ddigwyddiadau’r diwrnod o dan faner annibyniaeth Catalonia a’r Ddraig Goch.
F9845d
Yn y bore, am hanner awr wedi deg, bant â
ni i Plaça de la República (Cylchfan y Werinlywodraeth) yn ardal Nou Barris
(‘naw cymdogaeth’). Colofn o ryw drigain o brotestwyr yn cerdded o'r faestref
hon i ganol Barcelona ar hyd y brif heolydd. Wrth i’r golofn orymdeithio am
saith neu wyth cilomedr i’r dinas, dyma glywed rhai yn gweiddi eu cefnogaeth o
falconi eu fflatiau; rhai yn gyrru heibio yn canu corn, neu godi bawd. Yn y
rhan hon o’r ddinas, â chymaint o fewnfudwyr o Sbaen sydd yn elyniaethus i
genedlaetholdeb Gatalanaidd a’r iaith Gatalaneg, mae’n od nad oes gwaeddiadau o
blaid Sbaen (¡Viva España!) ac o blaid carcharu’r llywodraeth.
YR HEDDLUOEDD
Wrth gerdded ar hyd yr heol heb ganiatâd
swyddogol mae peth pryder am rwystr ffordd gan heddlu Sbaen neu’r lledfilwyr.
Mae mil a hanner wedi eu hanfon i Gatalonia gan Lywodraeth Madrid yn ddiweddar
i fod yn lluoedd wrth gefn, er bod Heddlu Catalonia yn datgan nad oes mo’u heisiau.
Perh aflonyddwch hefyd am heddlu Catalonia hyd yn oed (y rhan fwyaf yn ninas
Barcelona, yn ôl y sôn, yn Sbaenwyr rhonc, neu yn Gataloniaid
gwrth-annibyniaeth). Yn y diwedd cawsom hebryngiad heddlu’r ddinas – unwaith
eto, Sbaenwyr rhan amlaf neu Gatalaniaid gwrth-annibyniaeth, ond yn ddiweddar
mae’n debyg bod Cyngor y Ddinas â rheolaeth gryfach arnynt ac mae llai o duedd
ynddynt i weithredu yn ôl eu mympwy. (Rhaid cofio beth yw tasg yr heddluoedd
a’r fyddin yn Sbaen – nid, fel y gellid disgwyl, gwasanaethu’r cyhoedd, ond
bwrw ufudd-dod i mewn i’r boblogaeth. Heddlu Catalonia yn wahanol i raddau am
ei fod wedi seilio ar heddluoedd y Deyrnas Unedig; y lleill yn dyddio o amser
unbennaeth Franco, heb dim newid yn eu meddylfryd a’u hystrwythur ar ôl marwolaeth yr unben Franco).
Mae’n galonogol i ni weld taw ymfudwyr o
Sbaen a’i disgynyddion oedd pobl yr ymdaith rhan amlaf, a’r rhain o blaid
Gwerinlywodraeth annibynnol ar Sbaen.
Mae'r ymdeithiau o sawl rhan o'r ddinas yn
cydlifo yn Sgwâr Catalonia. Myfyrwyr
prifysgol yw'r rhan fwyaf.
Yma yn y sgwâr mae’n bryd cymryd y polyn
telesgopaidd allan o’r rycsac. Mawr
arno baner annibyniaeth Catalonia, ac o dano y Ddraig Goch.
F9850
RHAI HANESION BACH
A dyma gwrdd â phobl
sydd yn adnabod y faner, ac yn dod drosodd i siarad â ni. Yn gyntaf oll, pâr
briod â’u merch ryw bymtheg oed. O’r Alban y mae’r gw^r, a
Chatalanes yw’r wraig, ond ar daith yng Nghatalonia. Yng Nghaeredin y maent yn
byw, a gresynu iddynt ddod heb faner yr Alban.
Ar ôl hanner awr, rhywrai â sypyn o
phlacardiau papur - "Tsunami Democràtic. Tothom a l’Aeroport.” Tsunami Democràtic yw’r enw ar ffurf o brotestio ar
sail y giwed gyflym (neu yn Saesneg, ‘flash mob’). Rhag
ofn i heddlu Sbaen neu ledfilwyr Sbaen
(Guardia Civil) gael gwybod am gynlluniau’r protestwyr, ni chyhoeddir lle’r
brotest tan y funud olaf. Ac heddiw meddiannu’r maes awyr biau hi.
F9849
Wrth gerdded tua gorsaf y metro, dyma ryw
fachan tua 25 oed yn dod atom a dweud (yn Saesneg ac yn Gatalaneg) taw Cymro
yw. Un o ardal Parc Romilly, yn y
Barri. Ar yr un foment dyn tua 70 oed yn dod atom i dweud ei fod yn f’adnabod,
taw rhedwr yr wyf. A gwir yw’r gair. Wedi rhedeg ers
blynyddoedd maith yma yng Nghatalonia. “Domingo Catalan w i” medd yntau (yn
Gatalaneg). Wrth gwrs! Bu siop esgidiau rhedeg ganddo yn La Bordeta yn
Barcelona am flynyddoedd, a dyna oedd y lle i gofrestru am ras, nes i’r
Rhyngrwyd ymddangos, a chofrestru am ras yn hawdd i’w wneud heb fynd o’r ty. At
hyn, bu llawer o’i hen gwsmeriaid yn dechrau prynu eu hesgdiau arlein, a’r
busnes yn dechrau mynd ar ei oriwaered, a bu rhaid iddo gau’r siop. Ond ar ben
hynny, rhedwr lled enwog yng Nghatalonia a thu hwnt fu, wedi ennill sawl ras
farathon, a llu o rasau eraill o wahanol bellterau.
“Yng Nghymru enillais i ras farathon!”
meddai. Ond heb gofio yn union ym mha flwyddyn (“rywbryd yn yr wyth-degau”), ac
enw’r dref lle y cynhaliwyd (“Tref lled fach oedd, ond am yr enw…”)
Sawl un o’r protestwyr yn gweld y Ddraig
Goch, rhai yn gofyn o ba wlad y daw, eraill yn ebychu yn Gatalaneg “Gal·les”
neu yn Saesneg “Wales!”, a rhai am dynnu ffoto.
I’R MAES AWYR
F9848
Mae’r metro tua’r maes awyr dan ei sang, a
chymaint yw’r dorf fel y mae pentwr o bobl tu ol ac o o flaen llidiart allanfa’r
orsaf, a phawb yn ei unfan am funudau maith..
Wrth fynd i maes i’r awyr agored, gweld
llawer yn dod i mewn i’r orsedd a’r glaw yn diferu o’u dillad, ac eraill yn
plygu eu hymbrelau. Yma mae’n bwrw glaw. Newid mawr - bu’r bore a’r prynhawn
cynnar yn heulog braf.
Mae miloedd o brotestwyr wedi meddiannu
adeilad y maes awyr, a dros gant o wasanaethau awyr wedi eu
canslo. Ond nid oes ball ar y llif o brotestwyr yn cerdded tua Therfynfa Un. Ac
hefyd, wrth eu hochr, cannoedd o deithwyr sydd yn gorfod cerdded o Derfynfa Dau
gan nad oes na thrên metro na bws rhwng y ddwy derfynfa o achos y protestiadau.
F9846
Rhywun wedi ysgrifennu yn Saesneg â phaent
érosol ar ffenestr yr orsaf – “Mae’n flin gennym eich bod wedi colli’r awyren,
ond yma rŷn ninnau
wedi colli ein democratiaeth..”
Hofrenydd corff y lledfilwyr yn hedfan
uwch ein pennau gydol yr ysbaid.
F9847
Ar y ffordd yn ôl at y orsaf fetro rhyw
fachan yn dod ataf ac yn gofyn, “Wyt ti’n siarad Cymraeg?” “Wel, ydw…· A gweld
ar unwaith taw R. yw, erbyn hyn yn ddarlithwr yn y brifysgol, ond yn
gyn-fyfyriwr yn y dosbarth Cymraeg fu gennym yma. Heb ei weld ers blynyddoedd
maith. “Gwelais i’r Ddraig Goch, ac wedi dod i weld pwy oedd yn ei chario.”
NÔL YN Y DDINAS
Mae gorymdaith arall yn Heol Laietana.
Erbyn hyn mae wedi mynd yn nos. Cannoedd yn dal i fyny eu ffonau poced, a mae
carped o oleuadau gwyn yn ymestyn am hanner milltir i lawr yr heol hyd at
Carrer Jaume Primer / Heol Iago’r Cyntaf.
At y sgwâr (Plaça
Jaume Primer) y mae’r gorymdaith yn mynd, lle y mae adeilad Llywodraeth
Catalonia.
Mae’n mynd heibio i
brif orsaf Heddlu Sbaen ym Marselona, lle y bu’r heddlu hwn yn arteithio y rhai
wedi eu dwyn i’r ddalfa yn ystod yr unbennaeth. Mae’r heddlu sydd yno heddiw, y
rhan fwyaf ohonynt wedi dod o Sbaen, yr un mor elyniaethus at y Catalaniad a’u
haith.
http://catalunyaplural.cat/ca/la-comissaria-de-via-laietana-simbol-de-la-tortura-i-del-silenci-de-la-memoria/
Y dorf yn gwaeddu
‘Fora les forces d’ocupació!’ (“i maes à lluoedd y goresgynwyr”), a chanu:
No volem ser una
regió d’Espanya.
No volem ser un país ocupat.
Volem volem volem la independència.
Volem volem volem els Països Catalans.”
No volem ser un país ocupat.
Volem volem volem la independència.
Volem volem volem els Països Catalans.”
Dŷn ni ddim yn mo’yn bod yn
rhanbarth Sbaen
Dŷn ni ddim yn mo’yn bod yn wlad dan oresgyniad
Rŷn ni’n mo’yn annibyniaeth
Rŷn ni’n mo’yn y Gwledydd Catalaneg
Dŷn ni ddim yn mo’yn bod yn wlad dan oresgyniad
Rŷn ni’n mo’yn annibyniaeth
Rŷn ni’n mo’yn y Gwledydd Catalaneg
(= gwladwriaeth wedi ei seilio a’r tair
bro Catalaneg eu hiaith – Ynysoedd Balearaidd (Mallorca, Menorca, Eivissa,
Formentera), Gwlad Falensia, a Thywysogaeth Catalonia).
Siant arall yw “Aquest edifici serà una
biblioteca” (Llyfrgell fydd yr adeilad hwn) (hyyny yw, ar ôl annibyniaeth, a
Heddlu Sbaen wedi eu anfon yn ôl i’w wlad ei hun, bydd defnydd newydd i’w
gorsaf heddlu).
Wrth fynd o flaen gorsaf yr heddlu dyma
glywed galw f’enw. A dyma L., cyn fyfyfriwr arall o’r hen ddosbarth Cymraeg
flynyddaoedd maith yn ôl, ac un arall yr wyf heb ei weld ers blynyddoedd. Yn
Gatalaneg y mae’n siarad, ond ar y foment honno dyma’r heddlu o flaen eu
pencadlys yn dechrau saethu i’r awyr a’r dorf yn eu gwân hi chwap i gyfeiriad
Palau de la Música / Y Llys Cerddoriaeth
AR ÔL YMLWYBRO TUAG ADREF
Awydd gwybod arnaf lle yn union y bu ras
fárathon Domingo. Yng Nghaer-dydd? Abertawe? Bangor? Dyma’r rhyngrwyd yn dod
i’r adwy. Cael hyd i restr o rasys Marathon yn 1986 (Marathon List for 1986) a
dyna fe – ar y deunawfed o fis Mai, ym Mhencampwriaethau Cymru, ras farathon ym
Mhen-y-bont ar Ogwr. Enillodd Domingo Catalan y ras ag amser o 2:22:08 (dwy awr, dau funud ar hugain, ac wyth
eiliad).
Gweld ar deledu Catalonia bod yr heddluoedd
wedi gwneud cyrchau ffyrnig yn y maes awyr ac o flaen gorsaf yr heddlu yn Via
Laietana.
Y llywodraeth Sosialaidd ym Madrid yn
cyhoeddi fod ‘problem Catalonia’ ar ben, y troseddwyr i gyd y tu ôl i’r barrau,
ac chyfnod newydd ar wawrio yng Nghatalonia.
(Serch hynny, fe fydd ugeiniau – hyd yn
oed cannoedd – o achosion llys dros y misoedd nesaf lle bydd y barnwyr o
Sbaenwyr yn gosod cosb drom ar bobl o bob cefndir am hyrwyddo annibyniaeth i
Gatalonia.)
Gweinidog Cartref Sbaen yn datgan bod yr
heddlu a’r gwasanaetrh cudd-ymchwil yn mynd ati i gael hyd i gyfarwyddwr y
Tsunami Democràtic a dod ag ef / hi o flaen ei well / ei gwell.