divendres, 9 d’abril del 2010

Yr Ysgrifbin a'r Dadleuon

Yn ddiweddar prynais lyfr ail law mewn arwerthiant ar wefan ebay oddiwrth lyfrwerthwr yn Ohio. Fe'i cyhoeddwyd yn 1862, ac felly mae ymron i ganrif a hanner oed.


O dan y manylion hyn ar dudalen sydd yn sôn am y llyfr dan sylw yr oedd disgrifiad lled fanwl o'i gynnwys a'i gyflwr. Dyma restr o adrannau'r llyfr a geid (wedi twtio tipyn arni)

Yr Ysgrifbin a'r Dadleuon, gan J. R.,
Argraffedig gan Evan Jones, Brynteg, Dolgellau, MDCCCLXII (1862).
 
Cynnwys:

Yr Ysgrifbin:
1 Hanes yr Ysgrifbin
2 Y camddefnydd wneir o'r Ysgrifbin
3 Rhagorol allu yr Ysgrifbin
4 Cyfarwyddiadau gwylaidd i'r rhai a driniant yr Ysgrifell

Can yr Argraffwasg

Y Dadleuon
1 Dadl ar ddadleu, rhwng Thomas a Iago
2 Y snuff a'r tybaco
3 Melsar a Daniel
4 Y ddau nai
5 Y tan a'r dwfr
6 Dafydd Gybydd a Wil Ofer
7 Y penteulu a'r hen lanc
8 Y pryf copyn a'r gwybedyn
9 Y llygad a'r glust

10 Y nos Sul y trodd y fantol:
a Bore dydd Llun
b Yr ail Sul yn mhen y mis
c Bore yr ail llun
d Y trydydd Sabbath yn mhen pedwar mis
e Bore y trydydd Llun
f John yn ymweled a James ar ei wely angeu

11 Yr Afradlon. — Luc xv
12 Y tri phregethwr. Dydd, nos, a Bibl
13 Y gwirod a'r ffrwd
14 Drusila a Dorcas
15 Y ddylluan a'r golomen
16 Yr ymrysonfa deuluol
17 Dyn a'i dafod
18 Y cawgyn a'r cawg
19 Ymgom yn llys Media. — Dan. vi
20 Ymryson rhwng dwy lygoden ieuanc a'u mam
21 Ymryson yn y fasged wnio rhwng y pin a'r nodwydd
22 Profiad y ddwy hen fodrwy

Yr oedd wedi ei bacio'n destlus ac yn ddiogel. Mewn gwirionedd, tipyn o dasg fu ei datbacio, rhwng y bocs, y papur swigod, y papur lapio plastig a'r asglodion polusturen.


A dyma'r tudalen cyntaf:



Bu'n eiddo i John T. Griffiths, a fu'n byw yn nhref Shawnee yn Ohio. Tybed ai'r Parch. John T. Griffiths (Edwardsdale) oedd hwn, awdur "Forty-three Years in America from April 1865 to April 1908"?

Ond efallai John T. Griffiths arall oedd. Mae'n debyg yr oedd yn well gan y parchedig weinidog y ffurf "Griffith", hynny yw, heb yr 's' derfynol. Felly oedd ei enw ar dudalen teitl ei lyfr am ei arhosiad yn y Byd Newydd - er bod eraill yn cyfeirio ato fel "Griffiths", ac o bosibl dyna oedd ei steil yntau hefyd ar un adeg, ac yr oedd oedd wedi gollwng yr 's' nes ymlaen.

Peth arall yw nad oes sôn am bentre Shawnee yn ei "Dair Blynedd a Deugain".


Ble mae Shawnee yn union? Diolch i arysgrifiad John T. Griffiths, gwelwn taw yn Oh[io] y bu e'n byw. (Yn Kansas y mae Shawnee arall). A diolch i wikipedia cawn weld ei bod yn lled agos i Columbus, prifddinas y dalaith. 


Gwelir hefyd nad oedd y llyfr wedi teithio'n bell ar ôl cyrraedd Ohio o Ddolgellau, am taw yn Hilliard y mae'r llyfrwerthwr yn byw.
 

A dyma wefan sydd yn sôn am bentre Shawnee fel y mae heddiw. Hen bentre glofaol
sydd wedi gweld gwell dyddiau.