dijous, 22 de desembre del 2016

YR HENAFIAETHYDD

Rhestr hynod o ddiarhebion mewn papur newydd o Aber-dâr 
gant a deuddeg ar hugain o flynyddoedd yn ôl.  

Tarian y Gweithiwr. 11 Medi 1884.





































YR HENAFIAETHYDD
Diarebion

Yn canlyn, wele rai o nodwedd dywyll ac anneallus. A oes a ddeongla rai o honynt?

Anheu angen dyhewyn dir.
Anrhaith gyfludwyt taeog yn nhy ei gilydd.
Anwar fu felyn ei fraint.
Bychodedd minailed, alias mynialedd.
Coel can hadain.
Colles dy lad cystal i’r fuwch.
Colles dy gludwr a gyrchawdd ty gadwr.
Chweyrys gwawd o anianawd.
Da angen ar eiddiawg, fel taeawg.
Danof llwyr i gyfarwyre, fel Dangos.
Dofydd dihirwaith aros, potius Dafydd.
Ebawl ar ebawl i Dduw.
Elid ryw, ar barth pa yw.
Gorug ei waith a fach y fachdaith.
Goyaen a wêl ynghyfwng.
Gwaedlyd wrth faint dy drachywedd.
Gwasgu yr haid cyn no’i cherdded.
Gwell trw^ch nag arwynniad
Hir amod nid ä i dda, alias annod.
Mab tyfech ry pennid.
Mal un oll yn ieud Gragunan.
Mal y peilliant ymdeg.
Mûd arynaig y llafar.
Ni chymerai gogyl am ei gâr.
Ni elwir yn euog onis geirydd.
Ni asgyr a goffa trefgordd.
Nid gwr namyn gwrthmuni.





































Nid rhaid peidi yn llys arglwydd.

Nid ysgar angenawg ac anhychfryd.
O englyn ni ddaliaf haid.
Rhwy fu rhy fychod gynen.
Trengis a fremis, alias Trefwys.
Twyllid rhyfegid rhyfygiad. 

Dyma rai eto o nodwedd fyr:-
Cnoi awel.
Hael byrllofig.
Hiroed anniolch.
Hir lyngeswriaeth.
Iro blonhegen.
Llewid cywestach.
Llidiog lliosog.
Meithrin chwilerion.
Rhuthr mammaeth.
Rhygas rhywelir.
Addef yw tewi.
Addfed angeu i hen.
Abl i bawb ei gydradd.
Bid rydlyd dy arfau.
Bore i bawb pan goto.
Canu heb gywydd.
Can gwynted â’r gwynt.
Ceised pawb ddwfr i’w long.
Chwil gan nos.



Chwanog annoeth i ymliw.
Chwareu hen gi â chenau.
Dadleu gwedi barn.
Da daint rhag tafawd.
Dall yn barnu ar liwiau.
Echwyn yw nâg.
Edwyn hengath lefrith.
Eang yw’r byd i bawb.
Ffoi pob tlawd.
Ffordd Buallt i Henffordd.
Ffawd pawb yn ei dâl.
Gair gwraig gwneler.
Gwnawd ar eiddil ofalon.
Goreu canwyll pwyll i ddyn.
Harrd pob newdydd.
Haeddu anerch yw caru.
Hiraeth am farw ni weryd.
Iawn chwedlawg mab.
Iawn yn ymofyn meddyg.
Iro tin hwch â bloneg.
Llanw mewn llu.
Llaw lluaws ar waith.
Llawer gwir drwg ei ddywedyd.
Mal dyrnod pen.
Melus bys pan losgo.
Mynych y daw drwg fugail.
Neuadd pob diddos.
Nac ymddiried i estron.



Na wreica ond yn agos.
Odid difrio diwyd.
O daw ymenyn doed.
O’r badell ffrio i’r tân.
Pryn tra flingych.
Pryn hen pryn eilwaith.
Pawb a gâr eu gwala.
Rhygas pob rhywir.
Rhy dyn a dyr.
Rhag angau ni thycia ffo.
Swrth pob diog.
Sychu trwyn y swch.
Sef a ladd a gyhudd.
Teg pob hardd.
Temyl glwth ei gegin.
Tafawd aur yn mhen dedwydd.
Uchenaid at ddoeth.
Utgorn yw cwrw da.
Un geiniog a ddyly cant.
Wythnos y llwynog.
Wyneb llawen, llawn ei dy.
Y bendro wibwrn.
Yspys pawb pan ddarfo.
Ymguddio ar gefn y gist.