YR IAITH GATALANEG AR DRAI

(Fersiwn Saesneg ar ôl y testun Cymraeg - English translation follows the Welsh text)

Tudalen blaen papur newydd “El Punt – Avui”, un o bapurau Catalonia yn iaith y wlad, y bore ’ma (31 Ionawr 2024):

.....

Emergència pel català. L'ús social del català baixa i se situa en el 36,1%, un descens que és molt més acusat entre els joves. Els experts aposten per una major conscienciació lingüística i perquè no es canvïi automaticament al castellà.

…..

Argyfwng ar yr iaith Gatalaneg. Mae defnydd cymdeithasol o’r Gatalaneg yn gostwng i 36.1% [o’r boblogaeth], gostyngiad sy'n llawer mwy difrifol ymhlith y bobl ifanc. Mae arbenigwyr wedi ymrwymo i gynyddu ‘ymwybyddiaeth ieithyddol’ [hynny yw, pwysleisio mor bwysig yw siarad Catalaneg] ac i annog i bobl beidio â newid i siarad Castileg (‘Sbaeneg’) yn ddiangen.

….

Ar ôl byw yma am flynyddoedd maith, gallaf gynnig pedwar reswm dros y sefyllfa dorcalonus hon:

1/ Agwedd Gwladwriaeth Sbaen, sydd yn edmygu’r sefyllfa ieithyddol yn Ffrainc, ac sydd yn ceisio o dipyn i beth gael gwared o ieithoedd cynhenid eraill y wladwriaeth. (Gwaharddiadau cyson ar ddefnydd y Gatalaneg mewn rhai cyd-destunau - â chyrff gwladwriaethol, er enghraifft).

…..

2/ Diffyg gweithredu Llywodraeth Ranbarthol Catalonia. Er ei bod yn nwylo pleidiau Catalanaidd ers 1980 (ar wahân i 2003-2010, pan fu clymblaid o blaid Gatalanaidd a ddwy is-blaid Sbaenaidd), nid yw wedi llunio polisi iaith synhwyrol erioed; mae heb weithredu deddfau ieithyddol sydd yn bodoli yn ystatud y Llywodraeth Ranbarthol (y gyntaf yn 1979, yr ail yn 2006), neu eu gweithredu yn rhannol ac yn aneffeithiol. Hynny yw, esgeulustod cywilyddus y Llywodraeth Ranbarthol.

…..

3/ Dwyieithrwydd cyffredinol. Mae’n orfodol, yn ôl deddfau Sbaen, i bob Catalaniad fod yn hyddysg yn yr iaith Gastileg (‘Sbaeneg’). Nid oes yr un angen i’r di-Gatalaneg yng Nghatalonia ddysgu Catalaneg. Teimlad cynyddol ymhlith y Cataloniaid bod iaith ddefnyddiol - y Gastileg ('Sbaeneg') a iaith ddi-bwys (eu hiaith eu hun).

….

4/ Mewnlifiad enfawr di-baid ers rhyw 1960, a chanran y Catalaniaid yn mysg trigolion Gwlad Catalonia wedi gostwng o ryw 90% i ryw 30% - 40% yn 2024. Heb bolisi iaith weithredol nid oes modd ‘Catalaneiddio’ yr holl estroniaid sydd wedi dod i fyw i Gatalonia.

…..

A gwaeth fyth - yn ôl arolwg ym mis Rhagfyr 2023 mae cyfran y bobl ifanc sy’n siarad Catalaneg yn rheolaidd (“dim ond Catalaneg” neu “fwy o Gatalaneg nag o Gastileg (Sbaeneg)”) wedi gollwng o 43.1% yn 2007 i 25.1% yn 2022. (Yn rhannol am fod canran y Catalaniaid o’r boblogaeth yn llai; ond hefyd am fod llawer o feibion a merched teuluoedd Catalaneg eu hiaith yn cefnu ar yr iaith).

.....

Ac mae astudiaeth arall o’r flwyddyn 2021 o drigolion Barcelona rhwng 18 a 34 oed yn dangos bod iddynt well crap ar y Saesneg nag sydd ganddynt ar iaith Catalonia!

.....

At hyn, mae’r sefyllfa ieithyddol yng Ngwlad Falensia a’r Ynysoedd Balearaidd, y ddwy wlad arall lle mae’r Gatalaneg yn iaith gynhenid, yn waeth fyth o’i chymharu â sefyllfa Catalonia (am resymau tebyg).

.....

Rhai yn gweld bod annibyniaeth i Gatalonia yn ateb i anhawsterau’r iaith, ond ers 2017 y mae cefnogaeth i annibyniaeth wedi gostwng yn sylweddol (unwaith eto, yn rhannol am fod y Cataloniaid yn fwy a mwy yn lleiafrif yn eu gwlad ei hun); a heb yr iaith ni fydd y teimlad o fod yn genedl ar wahân I Sbaen, ac felly llai o gefnogaeth i ennill annibyniaeth I Gatalonia. Cylch cythreulig yn wir!

.....

ENGLISH TRANSLATION - THE CATALAN LANGUAGE EBBING AWAY

The front page of "El Punt - Avui" newspaper, one of Catalonia's national Catalan-language newspapers, this morning (31 January 2024):

.....

Emergència pel català. L'ús social del català baixa i se situa en el 36,1%, un descens que és és molt més accusat entre els joves. Els experts aposten per una major conscienciació linguistica i cuque no es canvïi automaticament al castella.

…..

Crisis for the Catalan language. The social use of Catalan drops to 36.1% [of the population], a drop that is much more serious among young people. Experts are committed to increasing 'linguistic awareness' [that is, stressing the importance of speaking Catalan] and to encourage people not to switch to speaking Castilian ('Spanish') unnecessarily.

….

Having lived here for many years, I can offer four reasons for this heartbreaking situation:

1/ The attitude of the Spanish State, which admires the linguistic situation in France, and which tries little by little to get rid of the other indigenous languages of the state. (Constant prohibitions on the use of Catalan in certain contexts - with state bodies, for example).

…..

2/ Lack of action by the Regional Government of Catalonia. Although it has been in the hands of Catalan parties since 1980 (apart from 2003-2010, when there was a coalition of a Catalan party and two Spanish sub-parties), it has never formulated a sensible language policy; linguistic laws that exist in the Regional Government statute (the first in 1979, the second in 2006) have not been implemented, or implemented partially and ineffectively. That is, the shameful negligence of the Regional Government.

…..

3/ General bilingualism. It is compulsory, according to Spanish law, for all Catalans to be proficient in the Castilian language ('Spanish'). There is no need for the non-Catalan speakers in Catalonia to learn Catalan. A growing feeling among the Catalans that there is a useful language - Castilian ('Spanish') and an unimportant language (their own language).

….

4/ A massive continuous influx of outsiders since around 1960, and the percentage of Catalans among the inhabitants of Catalonia has fallen from around 90% to around 30% - 40% in 2024. Without an active language policy it is not possible to 'Catalanise' all the foreigners who has come to live in Catalonia.

…..

And even worse - according to a survey in December 2023 the proportion of young people who speak Catalan regularly ("only Catalan" or "more Catalan than Castilian (Spanish)") has dropped from 43.1% in 2007 to 25.1% in 2022. (Partly because the percentage of Catalans in the population is smaller; but also because many sons and daughters of Catalan-speaking families abandon the language).

.....

And another study from the year 2021 of residents of Barcelona between the ages of 18 and 34 shows that they have a better grasp of English than they have of the Catalan language!

.....

Furthermore, the linguistic situation in Valencia and the Balearic Islands, the other two countries where Catalan is an indigenous language, is even worse when compared to the situation in Catalonia (for similar reasons).

.....

Some see that independence for Catalonia is a solution to the difficulties of the language, but since 2017 support for independence has decreased significantly (once again, partly because the Catalans are more and more a minority in their own country); and without the language there won't be the feeling of being a separate nation from Spain, and therefore less support for gaining independence for Catalonia. A vicious circle indeed!

......